Çoğumuzun adını az duyduğu yılan yastığı bitkisi gavur pancarı veya tırşik pancarı olarak da bilinir. Bilimsel adı Dracunculus vulgaris olan yılanyastığı ismini çağrıştırdığının aksine sağlık için göz kamaştırıcı bitkilerden sadece birisidir. Halk arasında Danaayağı, Buzağı otu, Eşekkulağı, Yılanfidanı, Yılanekmeği, Filkulağı gibi değişik isimlerle isimlendirilmektedir. Çiğken zehirlidir, haşlamadan yemeyin: Gavur pancarı – Tırşik pancarı
Zehirli olmaları hayvanların ondan uzak durmalarına neden olur. Taze bitkiyi yemek, bulantı, kusma, ishal ve kalpte ritim bozukluklarıyla ölüme yol açan zehirlenmelere neden olabilir.
Taze yaprakları haricen çıban ve basur gibi problemlerde kullanılmaktadır. Gavur Pancarı’nın asıl mucizevi etkisinin ise sedef hastalığının iyileşmesine sağladığı katkıdır
Bilimsel olarak nasıl açıklanır bilinmez ama uygulama şekli şöyledir;
Yılan yastığının yumrulu köklerinden 5-6 adet un haline getirilinceye kadar dövülür ve yağda kavrularak bir macun elde edilir. Sedef hastası olan kişiye önce banyo yaptırılır ve ardından bu macun sedef hastası olan kişinin vücuduna sürülür. Bir gün bu şekilde hasta bekletilir ve yine banyo yaptırılır ve aynı işlem bir kez daha uygulanır. Toplamda en fazla iki ya da üç kez uygulanan bu işlem sonucunda sedef hastalığından eser kalmadığı iddia edilmektedir.
Gavur Pancarı, esasında çiğken zehirli olan, yenilebilmesi için mutlaka kurutulması veya haşlanması gereken bir bitkidir. Çiğ bitki ağza değdiğinde bu toksik etki ağızda hafif kabarcıklara benzer bir etki yaratmaktadır. Bu bitkinin hem yumruları hem de taze yapraklarında bir takım zehir etkisi gösterebilen alkoloidler ve saponin adı verilen bileşikler bulunmaktadır. Saponin ve alkoloidler pek çok bitkinin bileşiminde belli oranda bulunur ancak gavur pancarında oranı biraz yüksektir. Kurutulduğunda veya haşlandıklarında bu miktarlar azalmaktadır.
Yılan yastığı otunun faydaları
- Terletici ve balgam söktürücü özelliği bulunmaktadır.
- Merhemi hazırlanarak dıştan deriye uygulanabilir. Bu krem yaralara ve mantar hastalığına faydalıdır.
- Dahili olarak bronşit, astım, kronik nezle, bağırsak gazları ve romatizma için kullanılabilir. Bunun yılan yastığının tatlandırılması bal tercih edilebilir.
- Boğaz ağrısı için kaynatılmış suyu ile gargara yapılabilir.
- Ateş düşürücüdür.
- Vücuda rahatlık verir. Basur da yararlı bir bitkidir.
- Sinirleri uyarır.
- Müshil etkileri vardır.
- İltihaplanmaya karşı tesirlidir.
- Kahramanmaraş,Osmaniye ve çevresinde gavur pancarı bitkisinden tırşik adında bir yemekte yapılır.
Tırşik çorbası tarifi;
İnce ince doğranan tirşik pancarı (yılan yastığı) yıkanır ve bir tencereye konur. Ölçü: doğranmış bitkiler tencerenin yarısından biraz fazla olmalı. Tencerenin içine sıcak su ilave edilir (tencerenin ağzından iki parmak aşağı). Bir miktar da yoğurt, nohut ve döğme (aşurelik buğday) ilave edilip iyice karıştırılır ve bekletileceği yere konur. Bu esnada doğranan bitkiler tencerede sıvı içerisinde yüzer durumda bulunur.
Henüz soğumamışken tencerenin içindeki bu yüzer durumdaki kıyılmış yaprakların üzerine yavaş yavaş un ilave edilerek her tarafı unla kapatılır ve hava almaz hale getirilir. Bu esnada tencere fazla hareket ettirilmemeli ki üzerini örten bu hamurlaşmış un bozulmasın. Sonra tencerenin kapağı kapatılıp üzeri de çeşitli örtülerle kapatılıp mayalanmaya (ekşitilmeye) bırakılır. En az 12 saat bu şekilde bekletilir. Sonra örtü ve kapak açılır.
Üst kısımdaki hamurlaşan un katmanı bir kaşıkla alınabildiği kadar alınır. Alınamayan kısım karıştırılır. Sıvının tadına bakılabilir, ekşimişse ocağa konup kaynayıncaya kadar karıştırılır. Kaynadıktan sonra ara ara karıştırılarak 3-5 saat pişirilir. Gerekirse buharlaşan suyun yerine kaynamış su ilave edilerek kıvamı ayarlanır. Yaprakların tadına bakılıp piştiği anlaşılınca sarımsak ve tuz ilave edilir. İyi ekşitilmişse ekstra limon veya nar ekşisi katılmasına gerek yoktur.
