Bitkiler, çay, kapsül, tablet ya da sıvı ekstrakt şeklinde tüketilerek stresi azaltmak için kullanılabilir. Aslında stres, belli bir dereceye kadar düşünmeyi hızlandırdığı ve dışarıdan gelen tehlikelere karşı bizi uyardığı için faydalıdır. Ancak sürekli ve aşırı derecede strese maruz kalındığında, beden ve zihin yorgunluğu kaçınılmaz olur. Vücut zayıf düşmeye başlar ve tansiyon, halsizlik, anksiyete gibi stres kaynaklı fiziksel ya da zihinsel rahatsızlıklar baş gösterir. Sinir sistemini dengelemek ve fiziksel olarak stresle baş edecek mekanizmaları güçlendirmek için papatya, ginseng veya rhodolia benzeri bitkiler etkili olacaktır.
Papatya
Papatyanın kurutulmuş ya da taze çiçeklerindeki etken maddelerin enfeksiyon giderici özelliklerinin yanı sıra sinirleri yatıştırıcı ve kas gevşetici özellikleri, stresi azaltmak için işe yarayacaktır. Papatya çayı günde 3-4 kez, yemekler arasında tüketilebilir. Papatya çayını tatlandırmak isterseniz zencefil ya da nane ile zenginleştirebilirsiniz. Papatya çayına alternatif olarak, bu bitkinin kapsülleri de kullanılabilir. Ancak çay dışında kullanacağınız tablet veya tentür şeklindeki bitkisel ürünlerin günlük dozajını ayarlamak için, ürün etiketini dikkatle okumanız gerekir.
Ginseng
Asya ginsengi ya da başka bir adıyla ‘panax ginseng’, vücudun stresle daha etkin bir şekilde başa çıkmasına yardım eden şifalı bitkilerdendir. Ginseng deyince bu bitkinin ‘adaptojen‘ özelliğinden söz etmemek olmaz. Adaptojen stres karşısında vücudun dengesini sağlayan, vücut fonksiyonlarını düzenleyen anlamında kullanılan bir sözcüktür. Bağışıklık sistemini güçlendiren ve vücudun strese adapte olmasını sağlayıp, bedenin işlevlerini normale döndüren bitkisel içerik anlamına gelir. Stres kaynaklı dikkat bozukluğu ve konsantrasyon eksikliği için de önerilir. Kalp, şeker, tansiyon ve kan pıhtılaşma hastaları doktora danışmadan kesinlikle ginseng kullanmamalıdır.
Rhodiola
Diğer bir adaptojen bitki olan Rhodolia rosea, asırlardır Asya, İskandinavya ve Avrupa ülkelerinde şifalı bitki olarak kullanılagelmiştir. Geleneksel kullanımında bitkinin anksiyete, depresyon ve uykusuzluğa iyi geldiğine inanılmaktadır. Zihin bulanıklığını giderdiği, konsantrasyonu arttırdığı ve tüm bu etkilerin yanı sıra spor gibi bedeni yoran aktiviteler sonrasındaki yorgunluğu azalttığı düşünülür. Hem zihinsel hem de fiziksel yorgunluk için önerilen bir bitkidir.
Lavanta
2008 yılında Miami Üniversitesi Miller Tıp Okulu‘nda yapılan bir deneyde, bir grup anneden bebeklerini yıkarken lavanta esanslı banyo yağı kullanmaları istenmiş ve diğer bir grup, bebeklerine esans içermeyen banyo yaptırmıştır. Lavanta esansı kullanılan banyo sırasında hem annelerin hem de bebeklerin daha rahat oldukları, bebeklerin daha az ağladığı ve banyo sonrasında daha uzun süre, derin bir uyku uyudukları gözlemlenmiştir. Bu deneyin lavanta aromasının rahatlatıcı ve uyumayı kolaylaştırıcı etkisini desteklediği düşünülmektedir. Banyo sırasında lavanta aromalı ürünler kullanabilir ya da banyo suyuna lavanta yağı katabilirsiniz. Lavanta yağını şakaklara ve göğüse sürmek de stresi azaltmakta ve kolay uyumakta faydalı olabilir.
Strese İyi Gelen Diğer Bitkiler
Kava Kava
Kava kava bitkisi çay olarak demlendiğinde ya da destek ürün olarak tüketildiğinde, bazı kişilerde stresi azaltmaya yardımcı olabilir. Bu bitki uykusuzluk, stres ve kaygı için en çok önerilen bitkiler arasındadır. Eczanelerde, bitkisel ürün mağazalarında ve aktarlarda kava kava bulabilirsiniz. Kava kavanın kas gevşetici ve stresle ilgili baş ağrısı, sırt ve boyun kası gerilmelerini hafifletici etkisi olduğu dile getirilmektedir. Kava kava diğer ilaçlarla etkileşime girdiğinden, ilaç alan kişilerin bu bitkiyi kullanmaması önerilir.
Ancak kava kavanın tüm bu olumlu şöhretine, 2002 yılında ‘Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi’nin (FDA) bir açıklaması gölge düşürmüştür. Kava kavanın ciddi karaciğer rahatsızlıklarına yol açabileceği konusunda bir uyarı yayımlanmıştır. Ayrıntılı bilgi için kaynaklar bölümündeki linke tıklayabilirsiniz. Kava kava kullanmayı düşünüyorsanız kesinlikle önce bir doktora danışmalısınız.
Burada sayılan bitkilerin yanı sıra fesleğen ve sarı kantaron gibi başka bitkilerin de rahatlatıcı özelliklerinin öne çıktığını görebilirsiniz. Pek çok bitkinin halk arasındaki şöhreti, henüz klinik deneylerle kanıtlanmış değildir ancak çoğunun içerdiği etken maddelerin vücuda etkisi de inkar edilmez. Doktora danışmak şartıyla bu bitkilerin strese karşı etkili olup olmadığını deneyebilirsiniz.
Önlemler ve Uyarılar: Örneğin kava kava bitkisinde olduğu gibi, güçlü yan etkileri olabileceğini duyduğunuz bir bitkiyi kullanmadan önce sadece okuduklarınızla yetinmeyip bir doktora danışmanız en güvenli yol olacaktır. Özellikle kapsül veya ekstrakt şeklinde aldığınız bitkisel ürünlerin etiketlerini dikkatlice okumalı, dozaj ve kullanım şekli bilgilerine uymalısınız. Eğer ilaç kullanıyorsanız, bitki kürü uygulamamanız veya önce doktorunuza danışmanız en güvenlisidir. Hamile ve bebek emziren kadınlar doktor önerisi olmadan kendi kendilerine bitki kürü uygulamamalıdır.
