Sokrates, üç büyük Yunan filozoflarının birinci sırasında yer alan filozof olarak sayılmaktadır. Babası Sophroniskos, annesi Fenarete’dir. Yunan Felsefesi’nin kurucularından sayılmaktadır.
Bilgi Görüşü
Sokrates, Rasyonalizm akımının savunuculuğunu yapmış bir filozoftur. Ona göre gerçeğin bilgisi insana doğmadan önce verilmişti. İnsan doğarken bu bilgileri unuttu. Lakin bu bilgileri görerek yada öğrenerek hatırlayabilir. Sokrates’in bu görüşüne örnek vermek lazım gelir. Bu görüşünü de şöyle bir soru ile örneklendirebiliriz.Bir bebek doğduktan belirli bir zaman sonra evindeki tahta masayı gördü ve onun masa olduğunu öğrendi. Annesi ile birlikte başka bir yere gidince, evindeki masayla alakası olmayan bir başka masayı görünce onun masa olduğunu anladı. Bu bebek bunun masa olduğunu nasıl anlayabildi?
İşte Sokrates bu şekilde mantık kurarak, aslında bilgilerin aklımızda var olduğunu onlara ulaşmak için hatırlamamız gerektiğini savunmuştur.
Sokratik İroni
Sokrates, insanın bilgilerinin aklında zaten var olduğunu ve bu bilgilerin sadece hatırlanması gerektiğini söyledikten sonra, bilgileri hatırlatacak iki yöntem oluşturmuştu. Bu yöntemlereSokratik İroni ve Doğurtma Yöntemi diyoruz.
Doğurtma Yöntemi
Sokrates bu yöntemde karşısındaki kişiye sorular sorarak, onun yanlışlarını ortaya çıkartıp, doğruyu bulmasını sağladığı gibi bir o kadar da ‘doğru bilgi akılda zaten vardı’ çıkarımını insanlar üzerinde uygulayarak onların bilgileri hatırlamasını sağlıyordu.
Sokratik İroni
Bu yöntemde Sokrates, karşısındaki kişiyle alay ederek onun düşüncelerini açığa çıkarmasını sağlayıp, daha sonra düşüncelerdeki yanlışları yüzüne karşı vurarak kişinin yanlışlarını fark etmesini ve düşünmesini sağlıyordu.
Bu iki yöntem de bir tümevarım yöntemi olup, oldukça mantıklı yöntemler olduğundan dolayı günümüzde hala öğrenme yöntemi olarak kullanılmaktadır. Her iki yöntemde de amaç, tikelden tümele giderek kişinin düşünmesini sağlamaktır.
Mutlu Yaşam
Sokrates beş madde söyleyerek, insanın bu maddelere uygun bir şekilde yaşaması gerektiğini ve eğer yaşarsa onun mutlu bir yaşama ulaştığını söylemiştir. Bu beş maddeyi uygulamayan kişiler, mutlu bir yaşam süremez görüşünü savunmuştur. O beş madde şunlardır:
Ölçülü olmak
Dost kazanmak
Toplum işleriyle ilgilenmek
Alçak gönüllü olmak
Yasalara uymak
Şunu da belirtmek isteriz ki, Sokrates yasalara uymayı hayatında hep uygulamıştır. Ölümü de yasalara uyduğundan dolayı gerçekleşmiştir.
Sokratesin Ölümü
Sokrates Atina sokaklarında dolaşarak gençlere ahlak üzerine konuşmalar yapıyordu. Bu durum bazı Atina’lı insanların canını sıkmaya başladı. Bunun üzerine Sokrates, Atina’nın halk mahkemesine çıkartıldı. Bu mahkeme sonucunda zindana atıldı. Öğrencileri ve taraftarları onu kaçırmaya teşebbüs etmişlerse de o bu kaçırma planına uymayarak, öğrencilerine yasalara uymaları gerektiğini söyledi ve bir süre sonra Baldıran zehri içerek öldü(M.Ö 399).
