Kulak, kafamızın iki yanında bulunan işitme ve denge organımızdır. Çevrede oluşan sesleri elektrik sinyallerine dönüştürdükten sonra, çevresel sinir sistemi vasıtasıyla beyne iletir. Aynı zamanda, başın konum değişikliklerini beyne ileterek dengeyi sağlar. Kulak sadece insanda bulunan bir organ değildir. Tüm omurgalı hayvanlarda kulak veya kulak benzeri işitme yapıları bulunur.
Bu yapıların diğer canlılarda üstlendiği görev, insandaki kulağın görev ilkeleriyle aynıdır. Bazı omurgasız hayvanlarda da kulağın görevini gören yapılar bulunur. Örneğin çoğu böceğin vücudunda, ses dalgalarını algılayıp yorumlayabilen özel kıllar bulunur. Bu yapılar tam olarak kulak işlevi görmese de işitme organı sayılabilir.
Birçok farklı sesi algılayabilen insan kulağı, çok geniş bir frekans aralığına sahiptir. Bu sayede küçücük çıtırtıları duyabildiğimiz gibi, yüksek frekanstaki gürültüleri de duyabiliriz. Bu özellikleriyle insan kulağı, canlılarda bulunan kulakların çalışma prensiplerini incelemek için yeterli bir kaynaktır. Fakat Dünya’da, kulağı insan kulağından çok daha düşük ve yüksek frekansları duyabilen canlılar vardır. Örneğin yarasalar, insan kulağının frekans aralığının çok daha altında olan sesler çıkarırlar, bu seslerin yaptığı yankı sonucunda yönlerini bulurlar. Yani canlılar arasında en keskin kulakların insanda bulunduğu söylenemez.
Kulağın Yapısı, Elemanları ve İşitme Duyusu
İnsanlarda ve bütün memelilerde kafanın iki yanında, işitme görevi gören kulak organı bulunur. Kulağın, kafa tasından içeriye doğru uzanan üç farklı bölümü vardır. Bu bölümler dış kulak, orta kulak ve iç kulak olarak adlandırılmıştır. Bu bölümlerin, sesin işlenmesinde ve işitme duyusu oluşmasında çeşitli görevleri vardır.
Dış Kulak
Kulağın çevredeki sesleri toplayan, dışarıdan görünen bölümüdür. Topladığı sesleri orta kulağa ileterek işitme evrelerini başlatır. Kulak kepçesi ve kulak yolu olarak iki bölümden oluşur. Kulak kepçesi, dış kulağın dışarıdan görülebilen tek bölümü olmakla birlikte; kıkırdak yapıya sahip ve deriyle kaplı bir parçadır. Gelen sesleri toplar ve kulak yoluna iletir. Kulak yolu aldığı sesleri orta kulağa iletmekle görevlidir. İçinde kulak pisliği olarak bilinen mumsu maddeyi üreten bezler bulunur. Bu madde kulağın toz ve yabancı maddelere karşı korunmasını sağlar. Dış kulağın ucunda kulak zarı bulunur.
Kulak Zarı
Dış kulakla orta kulağın ortasında bulunur. Üzerinde oluşan titreşimlerle işitmeyi sağlar. Ses etkisiyle kulak zarında oluşan titreşimler orta kulaktaki kemikçiklere iletir. Lifli bir yapıya sahip olan kulak zarı, tıp dilinde timpanik membran adıyla bilinir. Başlangıç, orta ve son bölümleri farklı yapıdadır. Başlangıçta skuamöz epitel tabaka, ortada fibröz tabaka ve sonda fibröz tabaka yapıları bulunur.
Bazı durumlarda kulak zarı delinebilir. Bu duruma ani basınç, yüksek sesler, kulağa sokulan temizlik malzemeleri neden olabilir. Kulak zarının delinmesi ciddi anlamda işitme kaybına neden olur. Fakat kulak zarı delik olsa da yine de işitme gerçekleşebilir. Orta kulakta, kulak zarının kolayca delinmemesini sağlayan östaki borusu adında bir yapı bulunur.
Östaki Borusu
İşitmeye etkisi olmamakla birlikte, orta kulaktaki basıncı dengeleyerek, kulak zarının basınç nedeniyle delinmesini engeller. Uzunluğu yaklaşık 36 mm’dir. Yarı yarıya kemik ve kıkırdak yapıdan oluşmuştur. Orta kulaktan ağza kadar uzanır. Yüksek sesin ve basıncın bulunduğu ortamlarda, fazla sesi ve basıncı ağza verir.
Fazla basıncın bulunduğu ortamlarda kulak uğultusu oluşur. Bu durumda ağzımızı biraz açarak, iç basınç ile dış basıncı dengeleyebiliriz. Bu olayda ana görev östaki borusundadır. Yaptığımız hareket ile kendi irademizle kulak basıncımızı dengelemiş oluruz. Yutkunarak da östaki borusunun kulak basıncını dengelemesini sağlayabiliriz.
Orta Kulak
Şakak kemiğinin içine gömülmüş, kulak zarının diğer tarafında bulunan boşluktur. Bu boşlukta çekiç, örs, üzengi isimlerinde ve üzerlerine gelen ses dalgalarını kuvvetlendirmekle görevli kemikler bulunur. Östaki borusunun da büyük bir bölümü orta kulakta yer alır.
İç Kulak
Kulağın son bölümüdür. İşitme ve denge duyuları için iki farklı bölüme sahiptir. İlk bölümde salyangoz isimli içi sıvı dolu yapı bulunur. Bu yapının tabanında da ipliksi yapılara sahip corti organı bulunur. Çekiç, örs ve üzengi kemiklerinden gelen yüksek titreşimler salyangozdaki suyu harekete geçirir. Bu hareket ile corti organının ipliksi yapıları harekete geçer ve sinir uçlarını uyarır. İşitme tamamlanmış olur. İç kulağın ikinci bölümü ise sadece dengeyi sağlamaya yönelik bir yapıdır. Bu bölümde kafanın her hareketini beyne ileten yapılar vardır. Bu sayede vücut dengesi sağlanır.
