Böbrek üstü bezleri, her iki böbreğin üzerinde birer tane bulunan iç salgı bezleridir. Adrenal ve suprarenal bezler olarak da isimlendirilirler. Kan damarları yönünden zengin olan bu salgı bezleri salgıladıkları hormonlarla vücudun yaşamsal faaliyetlerini düzenler.
Böbrek üstü bezleri yaklaşık 5’er cm uzunluğundadır. Bu bezlerin iki farklı ana bölümü vardır. Bu bölümler; adrenalin hormonunun salgılandığı cortex bölümü ve kortizol hormonunun salgılandığı medulla bölümüdür. Böbrek üstü bezlerinin kortex bölümü de üç farklı hücresel yapıdan meydana gelir. Bu yapılardan en dışta bulunana zona glomeruloza, ortada bulunana zona fasikulata ve en içte bulunana da sürrenal korteksin denir. Dış bölümden aldosteron hormonu, orta bölümden kortizol hormonu, iç bölümünden de progesteron, östrojenik, androjenik hormonları salgılanır.
Böbrek üstü bezinin ortasında yer alan öz bölümü hormon salgılamasına karşın, salgı bezi yapısında değildir. Sinirsel doku olarak kabul edilen bu bölgeden adrenalin ve noradrenalin hormonu salgılanır.
Böbrek üstü bezlerinin vücut savunmasında büyük bir rolü vardır. Bu bezlerin salgıladığı mucizevi bir sıvı olan adrenalin hormonu, tehlike anında vücudun tüm özellikleri üst düzeye çıkarır. Vücudunda adrenalin salgılanan insan kısa süreliğine daha güçlü, daha çevik, daha hızlı, daha dikkatli olur.
Böbrek Üstü Bezlerinden Salgılanan Hormonlar ve Özellikleri
Kortizol Hormonu
- Düzenli olarak salgılanan yapıcı bir hormondur.
- Vücudumuzda bulunan karbonhidrat ve protein oranını düzenler,
- Glikoz dönüşümünü hızlandırarak kan şekerini yükseltir,
- İltihaplanma, alerji ve romatizma rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılır,-Karaciğerin glikoz sentezleme hızını arttırır.
Aldosteron Hormonu
- Düzenli aralıklarla salgılanan bir hormondur. Salgılanmadığı takdirde, kişinin ölümüne sebep olur.
- İdrar tüpçüklerinde, sodyum ve klor emilimini sağlar,
- Hücre dışı sıvıların iyon derişimini düzenler.
Eşey Hormonları
- Ergenlik dönemindeki bireylerde gözle görülür bir etki gösteren hormondur. Ergenlik döneminden önce salgılandığı durumlarda erken ergenlik görülür.
- Ergen bireyin, yetişkin vücut özelliklerini kazanmasını sağlar,
- Duyguları etkileyici özelliği vardır.
Adrenalin Hormonu
- Üzüntü, heyecan, korku gibi duygular sonucu ortaya çıkan; vücut savunmasını arttıran hormondur. Duran kalbi tekrar çalıştırmak için tetikleyici olarak kullanılır.
- Kalp atışını hızlandırır,
- Hücrelere giden oksijen miktarını arttırır,
- Kandaki glikoz seviyesini arttırarak, gerekli enerjiyi sağlar,
- Vücut fonksiyonları üst düzeye çıkarır.
