1886-1973 yılları arasında yaşamış olan romancılarımızdan Halikarnas Balıkçısı’ nın gerçek adı Cevat Şakir Kabaağaçlı’ dır. Oxford Üniversitesi Tarih Eğitimi’ ni tamamladıktan sonra 1910’ ların başı itibariyle çeşitli dergilerde yazıları yayımlanmıştır.
1924 yılından itibaren yaşamını Bodrum ve İzmir’ de sürdüren, hayatının büyük bölümünü turist rehberliği yaparak geçiren Halikarnas Balıkçısı, daha çok deniz üzerine yazdığı öykü ve romanları ile tanınmaktadır.
Aganta Burina Burinata Biçimsel Özellikler
Halikarnas Balıkçısı’ nın anı dili ile yazılmış romanı Aganta Burina Burinata, ilk baskısını 1946 yılında yapmıştır. Romanın adı, aynı zamanda temasını da ortaya koymaktadır: deniz. Romanda bir tür denize açılma söylemi olarak karşımıza çıkan Aganta Burina Burinata, denizcilik terimleridir. Eserde çok az kahramana yer verilir ve romanda adı geçen şahıslar içsel dünyaları, hüzünleri, sevinçleri, tutkuları ile işlenir. Yer yer oldukça coşkulu bir dil kullanan Halikarnas Balıkçısı, insan psikolojisini başarı ile dillendirir. Roman, deniz tutkusunu merkeze alarak roman kahramanının dili ile yazılmıştır. Edebiyatımızda anı-roman türünün değerli örnekleri arasındadır.
Aganta Burina Burinata Özet;
Giriş Bölümü
Eserin giriş bölümünde romanın ana kahramanı Mahmut ve babasının denizcilik konusundaki çalkantılı ilişkilerine tanık oluruz. Bu noktada zaman atlamaları yoluyla Süleyman Kaptan’ ın kardeşini kaybetmesine yol açan bir denizcilik anısını dinleriz. Süleyman Kaptan, insancıl tarafları olan, ailesine bağlı, gemisi ile geçimini sağlamaya çalışan ancak kardeşini deniz kazasında kaybetmesi yüzünden denizcilikten soğumuş bir karakter olarak karşımıza çıkar. Oğlunun denizci olmasını şiddetle reddederek Mahmut’ u denizlere açılma konusunda engellemeye çalışır ve Halil Usta’ nın yanında çırak olarak verir.
Halil Usta, ‘Kirpi lakaplı, bacağının sakatlanması üzerine aşığı olduğu denizleri bırakmış ve ayakkabıcılık yaparak geçimini sağlayan eski bir denizcidir. Mahmut, onun denize olan özleminden ve çocukluk aşkı Fatma’ nın vasıtası ile katıldığı balık tutma gecelerinden çok etkilenerek babasından habersiz tayfa olarak bir gemi yolculuğuna çıkar. Bu esnada denizde geçirdiği anıları, onun deniz sevgisi dolu satırları ile başarı ile işlenir.
Gelişme Bölümü
Romanın gelişme bölümünde Mahmut’ un Akdeniz’ de geçirdiği macera dolu günler anlatılır. Büyük bir hevesşle başladığı denizcilik hayatında hüzünlere, çalkantılara, zorluklara tanık olmaya başlar. Bu günlerde babasını kaybettiğini öğrenerek, babası ile olan ilişkisine dair iç hesaplaşmalar yapar. Zamanla denizciliğin maddi getirilerinin az olması ve köydeki sakin hayatını özlemesi sebebiyle denizlerde geçen bir yaşamdan vazgeçer, böylelikle Akdeniz’ de uzun süren bir seferin ardından yurduna döner.
Artık babasını ve annesini kaybetmiştir. Çocukluk aşkı Fatma’ nın köyü terk etmesinin üzerine denizlere hayat boyu veda etmek şartıyla köyün zengin ailelerinden birisine damat gider. Evlenip sakin bir hayat yaşamaya başlar. Ancak bu çok fazla sürmeyecektir çünkü yaratmaya çalıştığı yeni hayatına bit türlü alışamaz. O, denizi özlemektedir.
Sonuç Bölümü Aganta Burina Burinata Özeti
Romanın sonuç bölümünü hazırlayan olaylar, Mahmut’ un denizlere olan özlemi ile başlar. Denizsiz bir köyde bu özleme daha fazla dayanamaz. Bodrum’ da dolaştığı bir gün ‘Aganta’ diyerek bütün bir hayatını, parayı, pulu, rahatı geride bırakıp denize açılır.
Mahmut Karakterinde Başkaldırı
Romanın Mahmut karakteri, düzeni sevmeyen ve yerleşik bir hayata alışamayan tarafı ile olanca tekdüzeliği ile yaşadığımız kent yaşamına ve kentli kavramına bir başkaldırıdır aslında. Bunun yanında Mahmut karakterinin zengin bir aileye damat olmasının ardından başlayan varlıklı yaşamına bir türlü ayak uyduramayarak, sonunda denizleri seçmesi; para ve mutluluk arasındaki ilişkiyi sorgulayan kilit satıalr olarak da dikkat çekmektedir.
