Bebek genellikle sezaryen başlamasıyla birlikte ilk 5 dakikada doğar, kalan süre ameliyatın tamamlanması ve annenin kesilen dokularının dikilmesi için geçen süredir. Sezaryen ameliyatında hasta hazırlığı ve sezaryen tekniklerinde operatörün kişisel tercihi yada ameliyatın yapıldığı hastanenin şartlarına göre farklılıklar olabileceği hatırlanmalıdır. Her jinekolog farklı tutum takınabilir ve hepsi de kendince doğrudur.
Evden hastaneye gidiş
Sezaryen ameliyatı planlı bir şekilde önceden tarihi ayarlanarak yapılacak ise bir önceki gece saat 24.00 ‘ten itibaren hiçbir şey yenilip içilmez. En az 6 saatlik açlık ve susuzluk süresi olması önemlidir. Takılarınızı evde bırakınız, yüzüklerinizi çıkarınız. Ameliyat esnasında kanamanın durdurulması için koter kullanımında problem yaratmaktadır. Zaten çıkartmayı unutursanız ameliyathane hemşiresi çıkartıp ailenize teslim edecektir.
Ağır göz makyajı yapmayın, ameliyat esnasında göz koruma kremleri kullanıldığı için problem olabilmektedir. Ojeniz var ise en azından işaret parmağınızdaki ojeyi çıkartın, ameliyat esnasında genel durumunuzun takibi için kullanılan cihazın sağlıklı çalışması için gerekmektedir.
Ameliyat saatinden en az 1 saat önce,çoğunlukla sabah saat 07.00-07.30’da hastanede olunması gerekmektedir.
Sezaryen Ameliyatı öncesi hazırlık
Hastaneye varışın ardından önceden rezerve edilen odaya hasta alınır. Yatış dosyası çıkartılır. Kat hemşiresi öyküyü alıp gerekli onay formlarını doldurur. Özel sağlık sigortası var ise gerekli ön onay işlemleri başlatılır. Ardından lavman yapılarak bağırsakların boşaltılması sağlanır. Bu işlem zannedildiği kadar rahatsızlık verici değildir ve operasyon sonrası gaz ve büyük tuvalet sıkıntısı olmaması için uygulanır. Tüm işlem 5 dakikada biter. Bazı jinekolog doktorlar lavmanı tercih etmezler. Kişisel yaklaşımdır.
Ameliyat bölgesi hemşire tarafından kontrol edilip tüy varsa traş edilir. Ameliyat öncesi kan sayımı, kanama zamanı ve pıhtılaşma zamanı ve gerekli görülen diğer kan tetkikleri için kan alınır.
Ameliyathane önlüğü giydirilir, saç bonesi takılır.
Ameliyat yapılan hastanenin prensiplerine göre eğer doktor tarafından talep olursa ,hasta odasında veya ameliyathanede foley sonda takılır. Genellikle ameliyattan 8 – 12 saat sonra çıkartılır. Sonda takılması birçok hastayı rahatsız etse de takılırken özel ağrı kesici jel kullanıldığından acı verici işlem değildir. Sonda takılması hem ameliyatı kolaylaştırır, hem de ameliyat sonrası hastanın idrar çıkışının takibi için önemlidir. Ayrıca hasta ameliyat sonrası ağrılı dönemde tuvalet ihtiyacını karşılamak için sıkıntıya girmemektedir. Sonda uygulaması da doktorun tercihine bağlıdır. Aksi de doğrudur.
Sedye ile ameliyathaneye alınır. Hasta yakını da gebeye ameliyathane kapısına kadar eşlik edebilir. Video kayıt cihazını veya fotoğraf makinasını sezaryen sırasında çekim yapması için ameliyathane görevlisine vermeyi unutmayın.
Ameliyathanede hazırlık
Ameliyat masasında önce damar yolu açılır, kalp atımlarını izlemek için göğüs kafesine transduser olarak isimlendirilen bir alıcı yerleştirilir. Kan oksijen seviyesinin ölçümü için de işaret parmağına mandal gibi bir cihaz bağlanır, oje olmaması gerekmektedir. Epidural anestezi uygulanacaksa anestezist tarafından kateter bu safhada yerleştirilir.
Bu esnada ameliyat ekibi (jinekolog operatör, yardımcı jinekolog doktor ve ameliyat hemşiresi ) antiseptik solüsyon ile yıkanıp ellerini dirseğe kadar steril hale getirirler. Steril ameliyat önlüğü ve takiben steril eldiven giyerler. Tüm karın ön duvarı ,meme altı seviyeden dize kadar batticon isimli antiseptik solüsyonla temizlenir. Ameliyat sahası açıkta kalacak şekilde steril örtüler örtülür.
Sonda takılması ve ameliyat sahasının antiseptik solüsyonlar ile silinmesi eğer genel anestezi uygulanacaksa hasta uyanık iken yapılır. Bunun ana nedeni anne karnında bebeğe lüzumundan daha uzun süre anestezik madde vermenin anlamı olmamasıdır. Bebeğin mümkün olan en kısa süre anesteziye maruz kalması amacıyla bu safhanın hasta uyanık iken yapılması tercih edilmektedir. Bazı hastanelerde bazı kadın doğum uzmanları bu işlemleri hasta uyuduktan sonra hastanın rahatsızlık hissini aza indirmek için yapmayı tercih etmektedirler. Her jinekolog doktorun yaklaşımı farklı olabilmektedir. Kişisel tercihtir.
Sezaryen Ameliyatı
Anestezi doktoru, ameliyathane, hemşire ve personelin tüm hazırlıkları tamamlandıktan sonra gerekli ışık düzeni sağlanıp operasyon başlatılır. Anestezi uzmanı ilacı önce serumdan verip hastanın uyumasını sağladıktan sonra bir tüp yardımı ile entübe edip otomatik anestezi makinasına bağlar.
Gebenin uyuması ile birlikte hızlı bir şekilde ameliyata başlanır. 7 kat kesi yapılır. Bu 7 kat tabaka cilt ,cilt altı, fasya (kas kılıfı),karın ön duvarı kası (rektus),dış karın zarı, rahmi çevreleyen iç karın zarı ve rahmi oluşturan kas (myometriyum) dur.
Cilt kesisi kasık bölgesinden ortadaki simfiz pubis kemiğinin 2 parmak üstünden , kasık tüylerinin başladığı çizgi hattında genellikle 8-10 cm olarak yapılır. Ardından cilt altı yağ dokusu ve fasya diye adlandırılan karın duvarının en güçlü tabakası olan kas kılıfı yatay olarak kesilir.
Karın kası ve dış karın zarı (periton ) dikey olarak kesilerek karın boşluğuna girilir. Rahim üzerinde örten ince zar tabakası kesilerek rahim kasına myometriuma ulaşılır. Bu tabaka önce bistüri ucu, ardından her iki elin işaret parmağı kullanıp açılarak bebeği çevreleyen amniotik keseye ulaşılır.
Amniotik kese patlatılarak usulüne uygun olarak bebek doğurtulur. Göbek kordonu bağlanıp kesilerek ameliyathanede hazır bulunan bebek hemşiresi ve çocuk doktoruna teslim edilir. Eğer kordon kanı alınacak ise bu dönemde özel set ile yeterli miktarda kan plasenta henüz ayrılmadan kordonun içindeki damarlardan alınır. Plasenta elle çıkarılır. Rahim içi temizlenir ve kesilen tabakalar kat kat usulüne uygun olarak özel dikiş materyalleri kullanılarak kapatılır. Bu safhaların her aşamasında kanama kontrolü yapılır.
Cilt boydan boya dışarıdan ve uçlarında dikiş ipliği görülmeyecek bir şekilde jinekolog tarafından gizli dikiş tekniği uygulanarak kapatılır. Lazer dikişi diye bir şey yoktur. Lazer kesme ve yakma cihazıdır. Halk arasında ‘lazer dikişi’ olarak isimlendirilen gizli dikişten başka bir şey değildir. Estetik olarak dikilen ciltte kullanılan dikiş materyali özel olarak üretilmiş olunup daha sonra alınmasına gerek yoktur. Doku tarafından bir süre sonra emilir. Cilt pansuman yapılıp özel bir bant ile kapatılır.
Sezaryen ameliyatı bitmiştir. Anestezi doktoru anneyi uyandırır ve bir süre daha kendine gelmesi için uyanma odasına alınır. Eğer ağrı pompası uygulanacaksa anneye anestezi doktoru tarafından takılır. Bebek bu arada çocuk doktoru tarafından ilk muayenesi yapılmış, gerekli araştırmalar için kanı alınmış ve muhtemelen hepatit aşısı yapılmış olarak sabırsızlıkla annesini bebek odasında beklemektedir.
Sezaryen Ameliyatı sonrası ilk saatler
Odasına alınan annenin yanına ilk sütünü verebilmesi için bebek getirilir. Hemşire bakımı hemen başlar. Saatte bir annenin tansiyonu, idrar çıkışı ve kanama kontrolü yapılır. İlk gün yaklaşık damar yolundan 3000 cc serum verilir ve antibiyotik yapılır.
Anne ameliyattan 8 saat sonra ayağa kaldırılır (mobilizasyon). İlk kalkarken baş dönmesi, tansiyon düşmesi olabilir, telaşa gerek yoktur. Fenalık hissi olursa anne yatırılır ve bir süre sonra hemşirenin gözetiminde kaldırılmaya çalışır. Eğer sonda takılmış ise ve anne yürüyebiliyor ise bu dönemde sonda da çıkartılır .Ayağa kaldırılmadan önce komposto , hoşaf ,bisküvi-çay gibi hafif sulu gıdalar verilir.
Eğer ağrı oluyor ise ve ağrı pompası var ise hasta ağrısını kendisi pompa yardımı ile kontrol eder. Ağrı pompası yoksa doktor direktifi ile hemşire önerilen şekil ve miktarda kalçadan veya damar yolundan iğne ile ağrı kesici yapar. Tüm bu işlemler hastanın ameliyatını yapan jinekolog doktorun bilgisi dahilinde yapılır.
Sezaryen Ameliyatı sonrası birinci ve ikinci günler
Zannedildiği gibi kötü olmayan ilk geceden sonra kısmen daha rahat, fakat gaz sancılarının olabileceği ameliyat sonrası birinci gün başlamaktadır. Emzirmeyi de öğrenmiş anneye en çok tavsiye edilen şey yürümesidir. Sulu yumuşak özel diyet gıdalar verilir. Gazı kolay çıkartması için ilaçlar verilir. Ağrı kesici ve gerekirse verilen antibiyotikleri ağız yolu ile alır. Dikiş yerine pansuman yapılarak duşa girebilmesi için özel bir bant konur. Annenin daha da rahatlaması için bir hemşire nezaretinde ayakta duş alması tavsiye edilir.
İkinci gün genellikle gazını çıkaran ve rahatlayan anne büyük ihtimalle büyük tuvaletini de yapmıştır. Eğer yapmamış ise bir fitil veya makattan uygulanan bir krem ile tuvalete çıkıp rahatlaması sağlanır. Pansumanı gerek görülürse jinekolog tarafından tekrar değiştirilir, hatta flaster yapıştırmaya gerek görülmeden açık dahi bırakılabilir. Artık bebeği alıp eve gitme zamanı gelmiştir. Büyük ve heyecanlı bir yolculuğun mutlu sonu….
Evde iyileşme
Evdeki ilk günlerinde anneye aktif olması, bebeğin bakımı üstlenmesi ve hareket etmesi önerilir. Fakat ağır fiziksel aktiviteler önerilmez. Jinekolog doktorun önerdiği ilaçlar var ise (antibiyotik , ağrı kesici) düzenli kullanılır. Gebelik öncesi aldığı vitamin ve demir haplarını 1 ay süre ile kullanması tavsiye edilir.
Kanama ve akıntı gittikçe azalarak devam eder,40 günü bulabilir. 40 gün cinsel ilişki yasaklanır. 40 gün süre ile küvette sıcak su ile yıkanması, havuz ve denize girmesi yasaklanır. Ayakta ılık su ile duş alması tavsiye edilir.
Gaz şikayetini arttıracak yiyeceklerden kaçınılması tavsiye edilir. (portakal, lahana ,kuru fasulye gibi.)Tuvalete rahat çıkmasını sağlayacak yiyecekler (kayısı ,şeftali gibi..) önerilir.
Günde en az 3 litre sıvı gıda alması önemlidir. Hastaneden çıktıktan sonra 4-5 gün sonra ameliyatını yapan jinekolog tarafından kontrolü önerilmektedir.
